Պըռավու պօրտ, Սիմսիմօկ, Պուտուտկուն, Ծեթուկ, Կինձ, Սօղան, Մընէշակ,Թըրթունջուկ, Պենջար, Խազազյ, Նանօխ, Նանա, Սամէթ, Կյառան տըմակ, Ճըռճըռօկ, Կանաչ սօղան, ալյուր, աղ և ջուր…Կարծես թե վերջ, բայց ասել, որ այս ամենը բավական է ժինգյալով հաց պատրաստելու համար, սխալ կլինի: Այդ յուրօրինակ ուտեստը, որը պատկանում է Ղարաբաղի, ինչպես նաև` Կապանի և Գորիսի խոհանոցին, թեև պատրաստման բարդ գործողություններ չի պահանջում, բայց, այնուամենայնիվ, համեղ է ստացվում, երբ պատրաստում են հենց արցախցի կանայք:
Ընդ որում` նույնիսկ լեգենդներ են պտտվում, թե այն պետք է պատրաստեն միայն տարեց և փորձառու կանայք, ովքեր էլ դրանով իրենց փորձն են փոխանցում կրտսեր սերնդին: Որոշ շրջաններում այն նաև կոչվում է պինջարով հաց` դրա մեջ օգտագործվող պինջարի (եղինջի) շնորհիվ: Ի դեպ ժինգյալով հացի կանաչեղենի տեսականին հաճախ փոփոխվում ` ըստ տարվա եղանակի և պատրաստողի ճաշակի: Սակայն ավելի համեղ է այն ստացվում գարնան թարմ կանաչով: Այս ուտեստը հանդիսանում է Արցախի խոհարարական տուրիզմի հիմք, քանզի շատերը Արցախ են մեկնում հենց այս ուտեստը` տեղում, տեղացիների ձեռքով պատրաստած Ժինգյալով հացը համտեսելու համար:
Բայց եթե Ձեր ախորժակը բացվեց և, այնուամենայնիվ, ուզում եք փորձել պատրաստել ղարաբաղցու հպարտություն, Ղարաբաղի ամենահարգի ուտեստ Ժինգյալով հացը, ապա կտրատված կանաչին ավելացրեք խմորի մեջ, խմորի եզրերը փակեք, թխեք այն կրակին դրված «սաջ» կոչվող երկաթե կտորի վրա:
Ժենգյալով հացը կարելի է մատուցել կարմիր գինու կամ գարեջրի հետ, իսկ երեխաներին և պարզապես ալկոհոլը չնախընտրողներին` թանով:
Իսկ եթե լավ չեք հիշողությունից և չեք մտապահում անհրաժեշտ կանաչեղենի տեսականին ու պատրաստման եղանակը, ապա անգիր արեք Գուրգեն Գաբրիելյանի այս բանաստեղծությունը. օգտակար է և հաճելի.
Քաղեմ, հնդրեմ, փնջեմ, կտրեմ,
Տատիս ճանաչ մի բուռ կանաչ,-
Կնձմնձուկ ու թրթնջուկ,
Սպանախ, սինձ, սամիթ ու գինձ,
Առոք-փառոք, սոխ-ճռճոռոկ,
Պտուտկուն, պուտ, պառավապուրտ:
Ձեթը շաղեմ ու շաղախեմ,
Խմոր հունձեմ, գնդեր թրծեմ,
Գնդեր հարթեմ, կանաչ լցնեմ,
Տեփեմ,
Ծեփեմ,
Բովին եփեմ…
Դառնա թխած,
Շահած-պահած
Ժենգյալով հաց:
Բարի ախորժակ:
Սիրարփի Թելիմյան
TravelNews.am լրագրող
follow: @sirarpitelimyan